Ekonomi haber manşetlerinde sıklıkla karşılaştığımız Para Arzı nedir?
Piyasa etkisi nötr olsa da bu veri göz ardı edildiği kadar önemsiz değil:
M0, M1, M2, M3 koduyla gösterilen bu veri para arzını gösteriyor.
Para arzı 0
Para arzı 1
Para arzı 2
Para arzı 3
Para arzı da en basit tanımla şu: Bir ekonomide mevcut toplam parasal varlıkların büyüklüğü.
Bu da 4 ayrı sınıfta ölçülüyor.
Ekonomideki parasal varlıklar ise şunlar:
1-TCMB tarafından dolaşıma çıkarılmış banknotlar
2- Darpahen tarafından dolaşıma çıkarılmış madeni paralar
3- Bankaların kasalarında bulunan nakit para
4- TL ve yabancı para cinsinden vadesiz mevduat
5- TL ve yabancı para cinsinden vadeli mevduat
6- Repo
7- Para piyasası fonları: Bankaların oluşturduğu “yatırım fonları”
8- Bankaların ihraç ettiği menkul kıymetler: 2 yıla kadar vadeli bankaların tahvilleri ve bonolar
Para arzı sınıfları da bu 8 parasal varlığın büyüklüklerine dayalı. Rakamlar en dar kapsamdan en geniş kapsama doğru sıralı:
Para arzı 0 M0 nedir?
M0: Sadece dolaşımdaki banknot ve madeni paraların toplamından bankaların kasalarında bulunan nakit paranın farkı.
Para arzı 1 M1 nedir?
M1: M0’ın üzerine TL ve yabancı para cinsinden vadesiz mevduat
Para arzı 2 M2 nedir?
M2: M1’in üzerine TL ve yabancı para cinsinden vadeli mevduat
Para arzı 3 M3 nedir?
M3: M2’nin üzerine repo ve para piyasası fonları ile bankaların ihraç ettiği menkul kıymetlerin toplamı.
Para arzı neden önemli?
Sadece bir gösterge değil. Para arzı ile GSYH hesaplanabiliyor.
Irwing Fisher’ın Fisher Denklemi ile para arzı üzerinden GSYH hesaplaması yapılabiliyor.
Oldukça basit:
MV = PT = GSYH
M= Para arzı
V= Velocity
P = Ortalama fiyatlar
T = Üretilen malların fiziki miktarı
